NEDERLAND - De rechtbank in Den Haag heeft woensdag in de bodemprocedure rond de luchtkwaliteit gesteld dat de Nederlandse Staat voldoende maatregelen neemt om luchtvervuiling terug te dringen, en dat geen verdere maatregelen nodig zijn om de luchtkwaliteit te verbeteren.
De procedure tegen de staat was aangespannen door Milieudefensie. Volgens de organisatie maakt de overheid zich schuldig aan het schenden van de mensenrechten op gezondheid, en moet er meer aan worden gedaan om de luchtkwaliteit in Nederland te verbeteren. Veel Nederlanders zouden door het uitblijven van die pogingen ernstige gezondheidsschade oplopen.
De rechtbank wijst deze vorderingen nu af en stelt dat de Staat in het Nationaal Samenwerkingsplan Luchtkwaliteit voldoende maatregelen neemt tegen luchtvervuiling. Wel moet de Staat ervoor zorgen dat de grenswaarden voor PM10 (fijnstof) en NO2 (stikstofdioxide) zo snel mogelijk worden bereikt. Het gaat om richtlijnen van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), die nog niet overal in Nederland zijn bereikt.
De rechtbank oordeelt dat de staat niet nu al of op korte termijn aan de WHO-richtwaarden moet voldoen. "Er is geen verdragsbepaling die de staat daartoe verplicht", motiveert de rechtbank.
Slachtoffers
"Ongezonde lucht zorgt op dit moment voor tienduizenden zieken en duizenden doden per jaar", aldus Anne Knol van Milieudefensie. "Ongemerkt roken we in Nederland gemiddeld het equivalent van vijf sigaretten per dag mee, alleen door te ademen. De overheid weet dit, maar kiest toch voor het toestaan van 130 kilometer per uur op snelwegen of vieze diesels in een stadscentrum. Daarmee wordt ons het recht op gezondheid ontnomen. Wij eisen dat dit zo snel mogelijk stopt."
Kort geding
Omdat de uitspraak in de bodemprocedure Milieudefensie en mede-eisers te lang duurde, spanden zij in september ook al een kort geding aan om de overheid te dwingen in elk geval aan de Europese luchtkwaliteitsnorm te voldoen. Toen bepaalde de rechter dat de staat een luchtkwaliteitsplan moest opstellen dat aan de regels voldoet. Het plan dat vervolgens door de staat werd gepresenteerd, schiet volgens Milieudefensie echter tekort.
Hoger beroep
Milieudefensie geeft aan "erg teleurgesteld" te zijn over het vonnis en overweegt hoger beroep, laat Knol in een reactie weten. "Het is allang bewezen dat mensen ziek worden door de slechte luchtkwaliteit. Dit vonnis staat lijnrecht tegenover uitspraken van andere Europese rechters. De rechter bevestigt wel opnieuw dat de Europese luchtkwaliteitsnormen worden overschreden en dat dit negatief is voor de gezondheid. Hoger beroep ligt voor de hand, maar moeten we verder bespreken met onze advocaat."
De organisatie gaat komend jaar aan de slag met zogenoemde Luchtwachters. Deze inwoners van grote steden gaan doorlopend controleren of hun gemeente snel en effectief werkt aan gezonde lucht.
Volgens staatssecretaris Stientje van Veldhoven (Milieu) blijkt uit de uitspraak van de rechter dat de Nederlandse staat op de juiste weg om onze luchtkwaliteit te verbeteren. "Met het Nationaal actieplan luchtkwaliteit zetten we in op het permanent schoner maken van onze lucht", aldus de bewindsvrouw. Eind volgend jaar presenteert ze het plan aan de Tweede Kamer.
Luchtkwaliteit
Uit de jaarlijks rapportage over de luchtkwaliteit in Nederland van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) bleek eind oktober dat de luchtvervuiling door stikstofdioxide in 2016 iets hoger lag dan het jaar ervoor. De vervuiling voor fijnstof nam daarentegen iets af. Het RIVM voorspelt dat in 2020 de luchtkwaliteitsnormen nog steeds overschreden worden.