ZIMBABWE - De Zimbabwaanse oud-vicepresident Emmerson Mnangagwa is woensdag teruggekeerd in Zimbabwe om het leiderschap over het land op zich te nemen na het aftreden van president Robert Mugabe. Mnangagwa beloofde bij terugkeer meer economische groei en democratie. Ook zoekt hij steun van de internationale gemeenschap.
Mnangangwa werd begin november plotseling ontslagen als vicepresident en vluchtte naar Zuid-Afrika. Dat gebeurde onder druk van Grace Mugabe, de vrouw van de dinsdag afgetreden president en een rivaal van Mnangagwa bij zijn opvolging. Het ontslag van de vicepresident leidde tot een staatsgreep, die een einde maakte aan het 37-jarige bewind van Mugabe.
"We willen onze economie laten groeien, we willen vrede, we willen banen, banen, banen", zei de 75-jarige Mnangagwa tegen de uitzinnige menigte van duizenden die hem verwelkomde in de Zimbabwaanse hoofdstad Harare. "Het volk heeft gesproken. De stem van het volk is de stem van God." Hij vertelde zijn aanhangers dat zij getuige zijn van "het begin van een nieuwe en ontluikende democratie".
Medestander Mugabe
Of Mnangagwa echt een democratische koers zal inslaan is de vraag. Hij was namelijk decennialang een trouwe medestander van Mugabe.
Onder het bewind van Mugabe was Mnangagwa als minister van Staatsveiligheid in de jaren 80 verantwoordelijk voor de bloedige onderdrukking van het Ndebele-volk, waarbij tienduizenden onschuldige burgers werden vermoord. Later joeg hij uit naam van Mugabe op de politieke oppositie. Ook daarbij werd geweld niet geschuwd.
Onder het bewind van Mugabe hadden de Zimbabwanen naast onderdrukking ook te maken met een sterke sociaal-economische achteruitgang. Mnangagwa's grootste uitdaging zal dan ook worden om de economie van het land uit het slop te trekken.
Zimbabwe heeft dringend buitenlandse investeerders nodig. Die investeerders komen echter alleen als de geldende internationale sancties wegens mensenrechtenschendingen worden opgeheven en de nieuwe leider een relatief vreedzaam klimaat weet te creëren.
Nieuwe verkiezingen
Een woordvoerder van regeringspartij ZANU-PF bevestigde woensdag dat Mnangagwa als interim-president de regeringstermijn van Mugabe (93) zal afmaken. Naar verwachting wordt hij vrijdag ingezworen.
Mnangagwa zal daarna het land leiden tot september 2018, wanneer er verkiezingen gehouden zullen worden. In december is het congres van ZANU-PF, waar Mnangagwa waarschijnlijk zal worden uitgeroepen tot de enige presidentskandidaat.
Onder Mugabe is de politieke oppositie in het land volgens deskundigen uit elkaar gespeeld, mede door Mnangagwa zelf. Dat heeft naar verwachting een grote verkiezingsoverwinning voor ZANU-PF tot gevolg.
De enige overgebleven vicepresident, die volgens de Zimbabwaanse grondwet zou moeten dienen als vervanger van Mugabe, is een bondgenoot van Grace Mugabe, de vrouw ex-president Robert Mugabe. Phelekezela Mphoko werd na de staatsgreep door het leger ontslagen door ZANU-PF en is volgens geruchten het land ontvlucht.
Oppositie
Oppositieleider Morgan Tsvangirai eiste zo snel mogelijk vrije en eerlijke verkiezingen om van Zimbabwe weer een succesvolle democratie te maken. Of de overgangsregering van Mnangagwa bereid is tegenstanders te laten meepraten, is vooralsnog onduidelijk. Ook is onzeker of en op welke termijn de militairen de macht zullen afstaan.
Een andere prominente oppositiepoliticus, David Coltart, toonde zich op Twitter minder optimistisch. "We hebben de tiran verwijderd, maar de tirannie nog niet", schreef hij.