EUROPESE UNIE - De vicevoorzitter van de Europese Commissie, Frans Timmermans, heeft de Spaanse regering en de Catalaanse regioregering woensdag opgeroepen met elkaar in gesprek te gaan om de situatie rond het Catalaanse streven naar onafhankelijkheid te de-escaleren. "Het is tijd om te praten", zei Timmermans tijdens een spoeddebat over de Catalonië-crisis in het Europees Parlement. Zowel Barcelona als Madrid hebben gezegd dat er momenteel geen onderhandelingen plaatsvinden.
Tegelijkertijd bevestigde Timmermans het standpunt van de Europese Commissie dat het referendum dat afgelopen zondag in Catalonië werd gehouden illegaal was. Ondanks "bedroevende" beelden van het harde optreden van de Spaanse politie tijdens de stembusgang, waarbij bijna duizend burgers gewond raakten, is Brussel niet van plan zich direct te mengen in wat het ziet als een Spaanse binnenlandse aangelegenheid. De Catalaanse president Carles Puigdemont heeft aangekondigd woensdagavond om 21.00 uur met een verklaring te komen. Waarover die precies zal gaan is nog niet bekend.
Onafhankelijkheidsverklaring
Parlementsleden van de pro-afhankelijkheidspartijen die de meerderheid van de zetels in het Catalaanse regionale parlement zeiden eerder op de dag dat de regio zich maandag na een parlementaire sessie onafhankelijk zal verklaren. De conservatieve minderheidsregering van Mariano Rajoy onderhandelt intussen met de grootste oppositiepartij, de Socialisten, over steun bij het inzetten van wat in Spanje de 'nucleaire optie' wordt genoemd. Volgens artikel 155 van de Spaanse grondwet kan Madrid een regionaal parlement ontbinden en nieuwe regionale verkiezingen uitschrijven.
Een dergelijk optreden ligt gevoelig in Spanje, dat zich de dictatuur onder Franco nog levendig herinnert. De Partido Popular (PP) van Rajoy is bovendien historisch verbonden met het regime van de fascistische Franco. De steun van de Socialisten is daarom noodzakelijk - maar die zijn niet blij met het harde politieoptreden tegen de Catalanen.
'Vrij land'
Puigdemont kondigde het voornemen om het Catalaanse parlement spoedig te vragen de onafhankelijkheid uit te roepen aan in een interview met de BBC, dat woensdagochtend werd gepubliceerd. "Dit zal waarschijnlijk afgelopen zijn, zodra we alle stemmen uit het buitenland eind deze week binnen hebben gekregen, en daarom zullen we waarschijnlijk tijdens het weekend of begin volgende week handelen." In een vraaggesprek met de Duitse krant Bild zei Puigdemont dat hij zich al "de president van een vrij land waar miljoenen mensen een belangrijke beslissing hebben genomen" voelde. Volgens de Catalaanse president heeft de Spaanse regering Catalonië geen andere mogelijkheid gelaten dan het uitroepen van de onafhankelijkheid door te weigeren te onderhandelen. Hij noemde de regering "autoriair".
Leger
Wat er gebeurt als Catalonië inderdaad de onafhankelijkheid uitroept is onduidelijk. Aangezien er geen wettelijke weg naar een eigen staat bestaat, zouden de Catalanen volgens analisten naar de wapens moeten grijpen of de steun van een overgrote meerderheid van de andere Spanjaarden moeten verwerven. Als de landelijke regering zou besluiten het Spaanse leger in te zetten, is het onwaarschijnlijk dat de Catalanen zich met grootschalig en georganiseerd geweld zullen verzetten. De onafhankelijkheidsbeweging in Catalonië is nooit erg gewelddadig geweest. Ook tijdens de hardhandige politieacties op de dag van het referendum bleef het Catalaanse verzet grotendeels vreedzaam. Het enige denkbare alternatief, afscheiding met goedkeuring van de rest van Spanje, lijkt ook niet erg waarschijnlijk. Een grote meerderheid van de Spanjaarden is tegen, zelfs als ze het niet eens zijn met de handelswijze van de regering van Rajoy.