DUITSLAND - De christen-democratische CDU van bondskanselier Angela Merkel heeft zoals verwacht de meeste stemmen gekregen bij de Bondsdagverkiezingen. De Duitse regeringspartijen hebben wel forse verliezen geleden. Het rechts-populistische AfD komt als derde partij in de Bondsdag.
Dat blijkt de uitslag nu de stemmen uit de 299 Duitse kiesdistricten zijn geteld. Het CDU/CSU-blok is uitgekomen op 33 procent van de stemmen, ongeveer 9 procent minder dan bij de vorige verkiezingen. Desondanks is Merkels partij nog ruim de grootste. De sociaaldemocratische SPD blijft steken op 20,9 procent, tegenover 25,7 procent in 2013. De partij die op een ander vlak als winnaar uit de verkiezingsstrijd komt is Alternative für Deutschland (AfD). De rechts-populistische partij is de derde partij van Duitsland geworden en kreeg 12,6 procent van de stemmen. Vier jaar geleden bleef de partij nog net onder de kiesdrempel van 5 procent.
Het verlies van de SPD levert een probleem op voor Merkel. De sociaaldemocraten hebben zondagavond direct laten weten door het verlies geen zin meer te hebben in een nieuwe regeerperiode. De bondskanselier zal dus op zoek moeten naar andere partijen om een coalitie mee te vormen. Een mogelijkheid daarbij is de 'Jamaica'-optie, waarbij Merkel een coalitie vormt met de democraten van de FDP (10,7 procent) en de Groenen (8,9 procent). Geen van de partijen lijkt echter heel erg warm te lopen voor een coalitie met partijen die ideologisch enorm verschillen.
Tevreden
Merkel is ondanks de complexe formatieklus redelijk tevreden over het resultaat, zo stelt ze in een eerste reactie. "We hadden natuurlijk gehoopt op een wat beter resultaat. Maar we moeten niet vergeten dat we een ongehoord uitdagende tijd achter de rug hebben, dus ik denk dat we de doelstellingen van onze verkiezingscampagne hebben bereikt", aldus Merkel. "We zijn de grootste partij, we hebben het mandaat om de volgende regering te vormen en er kan geen coalitie ontstaan zonder ons." Het is het slechtste verkiezingsresultaat voor de CDU sinds 1949.
Bittere dagen
SPD-leider Martin Schulz noemde het een "bittere dag" voor de Duitse sociaaldemocratie. "Vooral deprimerend is de kracht van de AfD, die als eerste rechtse partij zo'n sterke positie in het Duitse parlement verovert. Dat is een kantelpunt", aldus Schulz.
"Het feit dat we meer dan een miljoen vluchtelingen hebben, verdeelt nog altijd ons land. Wat voor sommigen een daad van menselijkheid is, is voor anderen bedreigend. We zijn er niet in geslaagd al onze kiezers te overtuigen dat Duitsland sterk genoeg is om niemand achter te laten."
AfD-kandidaat Alexander Gauland reageert verheugd op de voorlopige score van zijn partij. "De regering, hoe die er ook uit komt te zien, moet zich klaar maken voor lastige tijden. We zullen ze achtervolgen. We zullen ons land en onze mensen terugkrijgen." De AfD werd in 2013 opgericht door eurosceptici die zich vooral tegen de euro en het economisch beleid van Berlijn en Brussel keerden. Sindsdien is de partij na een serie interne ruzies naar populistisch rechts opgeschoven en keert zich vooral tegen immigratie.
Demonstraties
In meerdere Duitse steden gingen zondagavond honderden mensen de straat op om te demonstreren tegen de AfD. Voor het gebouw aan de Alexanderplatz in Berlijn waar AfD-kopstukken en -aanhangers hun verkiezingssucces vierden, waren tegen de duizend mensen op de been. Ze riepen leuzen tegen de AfD en lieten met gefluit hun afkeuring blijken. Ook in andere steden werd gedemonstreerd, waaronder Keulen, Frankfurt, Hamburg, München en Düsseldorf.
Campagne
De winst van Merkel kwam niet als verrassnig. In de peilingen van de afgelopen weken lag de CDU al op kop, op afstand gevolgd door de SPD van Martin Schulz en AfD. Die voorspellingen worden nu bevestigd. Tijdens de campagne beloofde Merkel te zullen ijveren voor belastingverlagingen, vooral voor jonge families. Ook wil ze de werkloosheid verder terugdringen (hoewel die nu al op het laagste punt in jaren verkeert) en duizenden nieuwe politieagenten werven. De CDU is tegen een limiet op het aantal asielzoekers.
Twee stemmen
De 61,5 miljoen stemgerechtige Duitsers mochten twee stemmen uitbrengen. Een stem was voor een nationale partij. Op basis van het percentage van landelijke stemmen wordt de helft (299) van de 598 zetels in de Bondsdag verdeeld. De tweede stem was voor een lokale kandidaat uit het eigen district van de kiezers. De kandidaten met de meeste stemmen per district bezetten de andere helft van de plekken in het parlement. De kiesdrempel voor politieke partijen bedraagt 5 procent van het totale aantal stemmen.