Elke week stellen we een gezondheidsvraag aan een medisch deskundige. Deze week een vraag in het kader van Wereld Suïcide Preventie Dag op 10 september: hoe kun je er zijn voor iemand die suïcidaal is? Klinisch psycholoog en psychotherapeut Maryke Wolters-Geerdink: "Praten helpt. Daarmee kun je soms echt iemands leven redden."
Ik maak me zorgen over een vriend. Hoe weet ik of hij echt suïcidaal is?
"Soms is er duidelijk sprake van een depressie, maar het is niet altijd zo zichtbaar. Pas als je de vraagt durft te stellen, weet je of iemand suïcidaal is. Over het algemeen trekken mensen die met zelfmoordgedachten kampen zich wat terug. Ze worden somberder en stiller."
"Je mag gewoon op je intuïtie vertrouwen als je je zorgen om iemand maakt. De meeste mensen herkennen het 'niet-pluisgevoel' wel."
Wat moet je doen als je je zorgen maakt?
"Ga het gesprek aan. Vraag iemand hoe het écht gaat. Zeg dat je je zorgen maakt en waarom. Als iemand zegt dat het niet zo goed gaat, vraag dan of hij of zij wel eens aan zelfmoord denkt."
Maar breng ik iemand dan niet op ideeën?
"Die angst hebben veel mensen. Maar uit onderzoek blijkt dat dat niet waar is. Het kan juist een grote opluchting voor iemand zijn om eindelijk eens uit te spreken dat hij soms aan de dood denkt. Dat kan zo veel druk van de ketel nemen dat je er een leven mee kunt redden."
“Vaak is het geen echt doodsverlangen, maar lijkt het voor een suïcidaal persoon de enige uitweg voor zijn problemen.”
Maryke Wolters-Geerdink, klinisch psycholoog en psychotherapeut
Wat ís suïcidaliteit eigenlijk?
"Zelfmoordgedachten ontstaan vaak door een depressie. Iemand heeft bijvoorbeeld iets ergs meegemaakt waarvoor hij zich schaamt, maakt zich voortdurend zorgen of vindt zichzelf niets waard. Door er niet over te praten worden die negatieve gedachten niet meer getoetst aan de werkelijkheid. Zo worden ze steeds groter. Op den duur kunnen zelfmoordgedachten ontstaan. Iemand met zelfmoordgedachten noemen we suïcidaal."
Wil iemand die suïcidaal is dan echt dood?
"Vaak is het geen echt doodsverlangen, maar lijkt het voor een suïcidaal persoon de enige uitweg voor de problemen die hij heeft. Het gevoel overheerst geen kant meer op te kunnen. Iemand wil niet per se dood, maar wil en kan niet meer op deze manier leven."
Wat moet je als naaste doen en laten?
"Bied vertrouwen door echt te luisteren. Oordeel niet, maar stel open vragen. Zo voelt de ander zich serieus genomen. Je hoeft geen oplossingen te bieden. Zeg geen dingen als 'het gaat vanzelf wel over', 'er zijn ergere dingen' of 'denk aan je kinderen'. Misschien is het goedbedoeld, maar het zorgt ervoor dat iemand nog meer het gevoel krijgt de wereld tot last te zijn."
"Luister gewoon. Vraag of iemand er al met een professional over heeft gesproken. Bied aan om mee te gaan naar de huisarts. Houd contact. En wil jij er zelf eens met iemand over praten? Ook naasten kunnen bij 113 terecht."
Maryke Wolters-Geerdink is klinisch psycholoog, psychotherapeut en manager hulpverlening bij 113 Zelfmoordpreventie.
Meer weten? Kijk op 113.nl of doe de online training suïcidepreventie via vraagmaar.nl. Vrijdag start 113 Zelfmoordpreventie met een landelijke campagne om zelfdoding beter bespreekbaar te maken.