Bij Afrika denk je niet gauw aan sneeuw. Toch vormt het een onmisbaar onderdeel van een van de meest iconische landschappen van het continent: de Kilimanjaro in Tanzania. Op de voorgrond een tropische savanne met mogelijk giraffes, leeuwen en olifanten en op de achtergrond een bergtop die dwars door alle klimaatzones tot in de eeuwige sneeuw reikt. Maar hoelang nog?
De Kilimanjaro kwam onlangs in het nieuws door een hardnekkige natuurbrand die op de hellingen woedde. De hoogste brand op aarde was ontstaan in een kamp van klimmers die de bijna 6.000 meter hoge berg beklommen.
Jaarlijks beklimmen zo'n 50.000 toeristen de Kilimanjaro, die ook wel bekendstaat als de 'wandelberg' vanwege de relatief makkelijk begaanbare hellingen.
Met de hulp van honderden vrijwilligers lukte het na een kleine week om de brand onder controle te krijgen. Ongeveer 5 procent van het gelijknamige nationaal park is afgebrand. De onbegroeide top bleef buiten het bereik van de vlammen. Maar ook de top wordt steeds meer blootgesteld aan hogere temperaturen, die als gevolg van de mondiale opwarming langs de hellingen omhoog kruipen.
Samen met schommelingen in de neerslag bedreigen deze hogere temperaturen ook de witte top. Deze top bestaat overigens niet zozeer uit een sneeuwlaag, maar is een volwaardige ijskap die uitmond in drie verschillende gletsjers.
Deze ijskap is al flink geslonken: het oppervlak is inmiddels 85 procent kleiner dan een eeuw geleden. En de krimp versnelt bovendien, zo schreef een team van Nieuw-Zeelandse, Duitse en Oostenrijkse glaciologen in vakblad The Cryosphere. Tussen 2000 en 2011 is maar liefst 40 procent van het ijs verdwenen.
Omdat de resterende ijslaag ook snel dunner wordt, verwachten de onderzoekers dat de top van de Kilimanjaro vanaf circa 2040 volledig ijsvrij zal zijn.
Er bevinden zich nog enkele kleinere gletsjers en sneeuwvelden op de nabijgelegen Mount Kenya en het Rwenzorigebergte op de grens tussen Oeganda en de Democratische Republiek Congo. Deze gletsjers en sneeuwvelden zijn kleiner en liggen eveneens in tropisch gebied. Het is dus aannemelijk dat ze eerder zullen wegsmelten dan de witte top van de Kilimanjaro.
De eeuwige sneeuw van Afrika zal daarmee op betrekkelijk korte termijn verdwijnen. Als seizoensfenomeen zal sneeuw in Afrika echter blijven bestaan op diezelfde bergtoppen en waarschijnlijk ook in het Atlasgebergte in Marokko.
Niet zozeer het verdwijnen van de eeuwige sneeuw heeft de nadeligste gevolgen voor de natuur, maar de krimp van de omringende koude klimaatzone. De planten- en dierenwereld in die zone bestaat nu nog uit talloze unieke soorten.
Ook voor Tanzania zal het verdwijnen van de eeuwige sneeuw gevolgen hebben. Het uitzicht op de Kilimanjaro zal door het gebrek aan sneeuw in een groot deel van het jaar heel anders zijn. Het is maar de vraag of daar net zoveel toeristen op afkomen als gebruikelijk. Daarmee wordt een voor het land zeer belangrijke inkomstenbron onzeker.
