We horen het regelmatig: zit niet aan je gezicht om besmetting met het coronavirus te voorkomen. Hoe vaak en waarom raken we ons gezicht aan en hoe kan het virus op deze manier je lichaam in komen?
De gezondheidsorganisatie WHO adviseert om niet aan je gezicht te zitten om zo besmetting met het coronavirus te voorkomen. Virussen kunnen via aanraking van je mond, traanklieren en neusslijmvlies binnenkomen, vertelt viroloog Bert Niesters. Hij noemt dit de "openingen" in je gezicht. "Een vinger in je mond steken is het minst handig om te doen, zou ik zeggen."
Je huid beschermt je juist tegen virussen. "Gewoon aan je wangen zitten maakt dus niet uit."
Dat we met onze handen aan ons gezicht zitten, is niet onlogisch, vertelt Erik Scherder, hoogleraar neuropsychologie. "Onze handen en ons gezicht zitten dicht bij elkaar in de hersenschors. Kijk maar naar de homunculus, een plaatje dat laat zien welke delen van ons lichaam door welke gebieden in de hersenen aangestuurd worden: de hand en het gezicht grenzen aan elkaar."
Hoogleraar gedragswetenschappen Arie Dijkstra, verbonden aan de Rijksuniversiteit Groningen, onderscheidt vier redenen waarom je aan je gezicht zit. "Ten eerste om iets te checken. Hoe zit het met die puist of dat bultje? Ten tweede: jeuk en kriebels."
“Door je gezicht aan te raken geef je jezelf een andere sensatie dan die vervelende gedachte. Je handen willen die negatieve gevoelens verdringen.”Arie Dijkstra, hoogleraar gedragswetenschappen
Een derde reden is het reguleren van emoties, stress of een overactief brein. "Door je gezicht aan te raken geef je jezelf een andere sensatie dan die vervelende of moeilijke gedachte. Je handen willen die negatieve gevoelens verdringen."
"Uit een studie komt naar voren dat we bij emoties en spanning vooral onze linkerhand naar het gezicht brengen", vertelt Scherder. "De linkerhand activeert namelijk de rechterhersenhelft, die over de emoties gaat. Door ons gezicht aan te raken, kunnen we volgens deze studie emoties reguleren."
De vierde reden die Dijkstra noemt is een sociale. "Je laat bijvoorbeeld zien dat je nadenkt door over je kin te wrijven. Of je zit aan je gezicht als je aan het flirten bent."
Dijkstra vertelt dat er weinig onderzoek is gedaan naar hoe vaak we aan ons gezicht zitten. In een Australisch onderzoek uit 2015 dat is uitgevoerd onder 26 studenten, wordt een aantal van 23 keer per uur genoemd. "Dat onderzoek zou uitgebreid moeten worden, met een diverser testpubliek en in verschillende situaties en momenten op de dag."
Of het veel uitmaakt of iemand honderd of tweehonderd keer per dag aan zijn gezicht zit, betwijfelt hij. "Het gaat allemaal om kansen. Als er een virus op je hand zit, heb je maar één vinger in je mond nodig om besmet te raken. Maak dus de inschatting hoe groot de kans is dat het virus op je handen zit, door je goed te laten informeren."
Ook al kan het een automatisme zijn om aan je gezicht te zitten, het is te doorbreken, zegt Dijkstra. "De vraag is of je er iets aan wil doen."
"Breng in kaart op welke momenten je aan je gezicht zit. Gebeurt dat vaak achter de computer? Hou dan een pen in een van je handen. Als je je hand dan naar je gezicht brengt, dan denk je er weer aan."
“Uit een studie komt naar voren dat we bij emoties en spanning vooral onze linkerhand naar het gezicht brengen.”Erik Scherder, hoogleraar neuropsycholoog
Andere dingen die Dijkstra tipt: een briefje opplakken met een herinnering, op je handen zitten of je handen standaard zien alsof ze vies zijn. Bij jeuk tipt hij te krabben met een tissue en die binnen handbereik te houden.
Volgens viroloog Niesters is het lastig om minder aan je gezicht te zitten. "Zorg er daarom vooral voor dat je je handen goed wast. Na toiletbezoek, voor het eten. En nies in je elleboog. Dat is trouwens überhaupt goed om te doen."
Volg de laatste ontwikkelingen rond het virus in ons liveblog.