Astronomen hebben met de Very Large Telescope (VLT) van de Europese Zuidelijke Sterrenwacht (ESO) de mogelijk kleinste dwergplaneet in ons zonnestelsel ontdekt, meldt de ESO maandag. Het gaat om de planetoïde Hygiea, die zich in de planetoïdengordel tussen Mars en Jupiter bevindt. Een internationaal team van sterrenkundigen beschrijft de ontdekking in het wetenschappelijk tijdschrift Nature Astronomy.
Voorheen stond de planetoïde Ceres bekend als de kleinste dwergplaneet in het zonnestelsel, met een formaat van ongeveer 950 kilometer. Het lijkt erop dat Hygiea ongeveer 430 kilometer groot is.
Een planetoïde kan gekwalificeerd worden als dwergplaneet als deze onder meer om de zon draait en aan vier eisen voldoet.
Alle objecten in de planetoïdengordel voldoen aan minstens drie hiervan: het object draait om een ster, het is geen maan, en er bevinden zich nog andere objecten in dezelfde baan als dit object. Een dwergplaneet heeft deze laatste eigenschap niet, omdat het - in tegenstelling tot een planeet - niet groot genoeg is om andere ruimteobjecten uit zijn baan te weren.
De vierde eis voor een ruimterotsblok om te promoveren naar dwergplaneet, is dat het object genoeg massa heeft voor een eigen zwaartekrachtveld dat van het blok een bol kan maken. Hygiea lijkt nu, volgens observaties van de VLT, te voldoen aan deze vierde eis en is het dus een dwergplaneet en zou nu dus voor zover bekend de kleinste in ons zonnestelsel zijn.
Iets dat de sterrenkundigen opvalt bij hun observaties van Hygiea, is dat de vermeende dwergplaneet geen inslagkrater op de oppervlakte heeft. Dat is opvallend, omdat astronomen wel hadden verwacht dat er een dergelijke krater zou zijn.
De planetoïde behoort namelijk tot een familie van zevenduizend andere planetoïden die allemaal restanten zijn van hetzelfde hemellichaam. De gebeurtenis waarbij dit gigantische rotsblok zich opsplitste in zevenduizend planetoïden, zou een krater moeten hebben achtergelaten op Hygiea, zo dachten astronomen.
Er zijn wel kraters op de oppervlakte van Hygiea, maar deze zijn te klein om van die opsplitsing afkomstig te zijn.
De opsplitsing gebeurde vermoedelijk twee miljard jaar geleden, toen een object van 75 tot 150 kilometer groot op het zogenoemde 'moederlichaam' knalde en dit hemellichaam verbrijzelde. Verschillende rotsblokken smolten weer samen tot het ronde hemellichaam dat Hygiea werd.
Wellicht de bekendste dwergplaneet in ons zonnestelsel is Pluto, die tot 2006 als reguliere planeet werd beschouwd. Dit hemellichaam heeft een diameter van ongeveer 2.400 kilometer.
Hoewel Pluto om een ster (onze zon) draait en bolvormig is, heeft Pluto niet zijn eigen baan om de zon en de omgeving rondom de planeet 'schoongeveegd' van andere objecten.
Daarom besloot de Internationale Astronomische Unie in 2006, in de zogenaamde Resolutie B5, om Pluto te degraderen van planeet naar dwergplaneet.
