De productie van duurzame energie zit wereldwijd flink in de lift. Maar er is een probleem: de wereldwijde vraag naar energie stijgt ook - en soms nog harder. Daarbij is bovendien één stroomverbruiker over het hoofd gezien, zeggen Finse onderzoekers: de snelstijgende vraag naar koeling.
De vraag naar gekoelde gebouwen zal deze eeuw fors stijgen. Dat heeft verschillende oorzaken: toenemende welvaart en bevolkingsgroei in warme, zonnige regio's, en toename van hitte als gevolg van klimaatverandering. Dit stelt een team onder leiding van de Aalto Universiteit bij Helsinki in vakblad Energy & Environmental Science.
Volgens de onderzoekers is de stijgende vraag naar airconditioners niet goed meegewogen in scenario's van het Internationaal Energieagentschap (IEA). Deze scenario's worden ontwikkeld om te kijken hoe de wereld stapsgewijs naar een schone energievoorziening toe kan, om zo onder afgesproken temperatuurgrenzen te blijven.
Het terugdringen van de totale energievraag is daarbij cruciaal: bijna de helft van de mondiale emissiereducties wordt in IEA-scenario's bereikt door maatregelen die de 'energie-efficiëntie' moeten verbeteren - vormen van energiebesparing dus.
De realiteit staat daar voorlopig nog haaks op: de totale energieconsumptie van de wereld neemt nog elk jaar toe. En in IEA-scenario's is de snelgroeiende elektriciteitsvraag voor koeling onvoldoende meegewogen, zeggen de Finnen.
Ze zien daarin ook een kans, om twee sectoren aan elkaar te koppelen - waar de ene het energieaanbod levert voor de energievraag van de ander: "Dezelfde gebieden die een grote vraag naar koeling hebben, zijn ook ideaal voor elektriciteitsopwekking met zonne-energie", schrijven de wetenschappers.
De zon schijnt er veel en staat hoog aan de hemel. Zonnepanelen hebben dan het hoogste rendement. Bovendien is er weinig behoefte aan opslagcapaciteit: zowel de vraag naar koeling als productie van zonnestroom is maximaal tijdens de middaguren, met de hoogste zonstanden én temperaturen.
Daarbij stuitten ze wel op een schaalprobleem: ondanks de snelle wereldwijde groei van zonne-energie verbruiken airconditioners nu al bijna evenveel elektriciteit als alle zonnepanelen bij elkaar: 400 terawattuur per jaar. En ondanks dat airconditioners efficiënter worden, zal deze energievraag maar liefst 35 keer zo groot worden.
Koeltechnische bedrijven worden daarbij ook economisch grote spelers, met een stijgende omzet van 50 miljard dollar (ongeveer 46 miljard euro) per jaar nu, naar 1,5 biljoen dollar aan het einde van de eeuw. De onderzoekers denken daarom dat de koeltechnische bedrijven in staat zouden moeten zijn om jaarlijks een flink vermogen aan zonnepanelen toe te voegen: 20 tot 200 gigawatt.
Daarmee zou ongeveer de helft van de elektriciteitsbehoefte van airconditioners gedekt worden. De extra capaciteit zou bovenop de zelfstandige groei van de zonnesector komen. Het totale vermogen aan zonne-energie in de wereld verdubbelt momenteel ongeveer elke drie jaar.
In Nederland kan de elektriciteitsvraag ook flink stijgen, als een groot deel van huizen en kantoren niet langer met aardgas, maar met warmtepompen verwarmd wordt. Die werken volgens een vergelijkbaar mechanisme als airconditioners, en kunnen (afhankelijk van het type) in de zomer ook gebruikt worden voor koeling.
