Tussen mannen en vrouwen bestaan grote verschillen als het om hartproblemen gaat. Tijdens Dress Red Day op 29 september wordt aandacht gevraagd voor het vrouwenhart. Een belangrijke dag, vindt interventiecardioloog Yolande Appelman. Tien vragen over het vrouwenhart.
Werkt het vrouwenhart anders dan het mannenhart?
"Op zich is het hart anatomisch gezien bij mannen en vrouwen gelijk. Het verschil zit hem onder andere in de klachten die het hart geeft bij een infarct. En in het feit dat bij vrouwen met klachten vaker geen vernauwing wordt gezien in de grote slagaderen van het hart. Bij vrouwen uiten zich die klachten op een andere manier."
Wat is het verschil?
"Het klassieke beeld waaraan de meeste mensen denken bij een hartinfarct is een man die naar zijn borst grijpt. Laatst zag ik nog zo'n plaatje voorbijkomen op een congres."
“Een hartinfarct ziet er bij vrouwen anders uit dan bij mannen.”Yolande Appelman, interventiecardioloog
"Maar een hartinfarct ziet er bij vrouwen vaak anders uit. Vrouwen ervaren ook wel pijn op de borst, maar hebben vaker ook pijn tussen de schouderbladen, in de rug of in de kaken. Of ze zijn kortademig. Door dat afwijkende beeld worden klachten van vrouwen vaak over het hoofd gezien."
Hoe kan het dat klachten bij vrouwen zich anders uiten?
"Hartklachten ontstaan door een vernauwde slagader. Het hart krijgt niet genoeg zuurstofrijk bloed. Dat vernauwen wordt ook wel dichtslibben of aderverkalking genoemd."
"Bij mannen leiden vet en verkalking tot een vernauwing in een grotere tak van de kransslagaders. Bij vrouwen zijn het vaak de microvaten die niet goed functioneren. Dat zijn de kleine bloedvaten van het hart."
"Die microvaten kunnen ook spasme (vaatkramp, red.) vertonen. Waarom dat gebeurt, is nog niet duidelijk. Maar die microvaten voorzien 90 procent van het bloedvolume van het hart. Kransslagaders slechts 10 procent."
Worden hartklachten dus lang niet altijd door een probleem in de grotere kransslagaders veroorzaakt?
"Nee. We hebben lange tijd alleen maar naar die 10 procent gekeken die dus vooral voor mannen en oudere vrouwen opgaat. Ook de technieken en behandelingen waren voornamelijk op problemen in de grote kransslagaders gericht. Het is belangrijk dat we klachten bij vrouwen eerder in beeld krijgen."
Hartklachten ontstaan door een vernauwing van de slagader. Die vernauwing ontstaat bij mannen op een andere manier dan bij vrouwen. (Foto: 123RF)
Hoe kunnen we die klachten eerder in beeld krijgen?
"Onder andere door meer onderzoek naar de microvaten en naar man-vrouwverschillen. Vrouwen hebben sowieso kleinere bloedvaten dan mannen. Als we beter weten wat zich in de microvaten afspeelt, kunnen we klachten en ziekten die hiermee samenhangen beter opsporen en behandelen."
“Jaarlijks krijgen ongeveer 37.000 patiënten in Nederland de diagnose hartfalen.”
Yolande Appelman, interventiecardioloog
"Ook moeten we meer onderzoek doen naar een vorm van hartfalen (HFpEF, red.) die vaker voorkomt bij vrouwen. Daarbij pompt het hart nog wel normaal, maar is het hart stijver waardoor het zich niet goed kan ontspannen en vullen met bloed. Dat leidt tot kortademigheid, veel ziekenhuisopnames en ook sterfte. Jaarlijks krijgen ongeveer 37.000 patiënten in Nederland de diagnose hartfalen, van wie circa 50 procent HFpEF. Twee op drie van deze patiënten is vrouw."
Zijn er ook verschillen in risicofactoren voor mannen en vrouwen?
"Ja. Niet zozeer in de risicofactoren zelf, maar wel in de mate van schade die ze aanrichten. Zo geven roken en diabetes een hoger risico op hart- en vaatziekten bij vrouwen dan bij mannen. Daarnaast vergroot de overgang het risico op hart- en vaatziekten voor vrouwen."
"Tijdens de overgang vallen de vrouwelijke hormonen weg die tot die tijd bescherming hebben gegeven tegen slagaderverkalking Ook hebben vrouwen specifieke risicofactoren die mannen niet hebben, zoals hoge bloeddruk en diabetes tijdens de zwangerschap."
Wat kunnen vrouwen zelf doen om het risico te verkleinen?
"Jezelf en je hart ten eerste serieus nemen. Veel vrouwen wuiven hun klachten weg of wijten ze aan de overgang. Ga met twijfels of klachten die niet overgaan altijd naar de huisarts. Wees je bewust van je getallen, vooral tijdens de overgang: je bloeddruk, cholesterol- en suikergehalte."
"En probeer gezond te leven. Vermijd stress, eet gezond, slaap en beweeg voldoende en val af als je overgewicht hebt, 80 procent van de hart- en vaatziekten is te voorkomen door een gezonde leefstijl."
Yolande Appelman is als interventiecardioloog verbonden aan Amsterdam UMC.