Goede voeding staat de laatste tijd enorm in de belangstelling als interventie bij verschillende aandoeningen, zoals bij het terugdringen van diabetes type 2. Welke rol kan een diëtist daarbij spelen? We vragen het op de Dag van de diëtist (19 september) aan Connie Hoek, diëtist en betrokken bij Keerdiabetesom.nl.
Is het echt mogelijk om diabetes type 2 om te keren?
Hoek: "Dat geldt niet voor alle patiënten. Maar een groot deel kan met behulp van een ander eetpatroon en eventuele andere leefstijlaanpassingen inderdaad met minder insuline toe. Sommigen hoeven op termijn zelfs helemaal geen medicatie meer te gebruiken."
Hoe kan dat dan? Wat ís diabetes type 2 eigenlijk?
"Wat er bij diabetes type 2 misgaat, is de werking van het hormoon insuline. Gewoonlijk maakt ons lichaam insuline aan om de glucose in het bloed naar de weefsels te transporteren, onder meer naar de spieren, waar glucose dient als voeding."
"Diabetes 2-patiënten maken wel insuline aan, maar de lichaamscellen reageren er steeds minder goed op. Met als gevolg dat de glucose de bloedbaan niet uit kan en dat het glucosepeil in het bloed te hoog wordt."
Diabetes 2-patiënten maken wel insuline aan, maar de lichaamscellen reageren er steeds minder goed op. Als medicijnen niet meer werken, moeten patiënten insuline spuiten. (Foto: Thinkstock)
En dat is schadelijk?
"Ja, een te hoog glucosepeil zorgt ervoor dat het lichaam de balans wil herstellen. Dat lukt niet via de gewone weg. Daardoor ontstaat een reeks van reacties die op allerlei niveaus schade toebrengen aan het lichaam. Op lange termijn verhoogt diabetes op die manier de kans op ouderdomsziekten zoals hart- en vaatziekten, kanker, beroertes, oog- en nierproblemen en dementie."
Waarom zou je naar de diëtist moeten met diabetes type 2? Er zijn toch medicijnen voor?
"Dat klopt. De huisarts schrijft eerst pillen voor om het lichaam gevoeliger te maken voor insuline. Daarna volgen andere pillen die het lichaam aanzetten om nog wat meer insuline te maken. Als die niet meer werken, moeten veel diabetespatiënten insuline bijspuiten."
"Dat werkt vaak goed, maar op de lange termijn moet er steeds meer insuline bij. Bovendien hebben hoge insulineconcentraties veel bijwerkingen. Ze verhogen de bloeddruk. Je komt ervan aan. En er zijn aanwijzingen dat ze de groei van kankercellen bevorderen."
“Op lange termijn verhoogt diabetes de kans op ouderdomsziekten, zoals hart- en vaatziekten, kanker en dementie.”Connie Hoek, diëtist
Je belandt dus van de regen in de drup?
"Medicijnen pakken de kern van het probleem niet aan. Je verlaagt de bloedsuikerspiegel door de insuline te verhogen, maar het doet niets aan de onderliggende oorzaak: de ongevoeligheid van het lichaam voor insuline. Met goede voeding kun je de suikerwaarden omlaag brengen. Onder andere door buikvet te verminderen. Het probleem is alleen dat afvallen voor mensen met diabetes type 2 extreem moeilijk is."
Hoe kan dat?
"Dat komt door de hoge insulinespiegel. Telkens als je iets eet, stijgt die spiegel. Indirect zorgt dat ervoor dat je lichaam gaat snakken naar meer voedsel. Je wordt er hongeriger en vermoeider van."
Hoe kun je die vicieuze cirkel doorbreken?
"Door bewerkte koolhydraten te vermijden. Dat komt neer op beperkt langzame koolhydraten, zoals in groenten, bonen, fruit en noten, voldoende eiwitten en meer gezonde vetten. Daarmee schakelt je lichaam over van suikerverbranding naar vetverbranding."
Vermijd bewerkte koolhydraten, maar eet fruit, noten en gezonde vetten. (Foto: Getty Images)
Vet? Dat is toch slecht voor het cholesterol?
"Jarenlang werd inderdaad gedacht dat vet slecht voor ons is. We zouden er dik van worden. Maar dat blijkt achterhaald te zijn. Sterker: goede vetten uit olijfolie en noten beschermen ons juist tegen allerlei ziekten. Doordat ze het gehalte van het zogenaamde 'goede' cholesterol verhogen, wordt de balans tussen 'slecht' en 'goed' cholesterol beter."
Wat is volgens jou de rol van diëtist?
"Goed luisteren naar de patiënt en met hem of haar mee te denken. Iedereen kan wel iets verbeteren aan de leefstijl, maar meestal ligt dat niet alleen bij voeding en beweging. Vaak valt ook veel winst te behalen met behulp van stressmanagement of betere slaap. Ook die dingen spelen een rol."
"Ik vind het altijd ontzettend waardevol om te zien hoe mensen psychisch en emotioneel groeien wanneer ze het gevoel krijgen weer grip op hun ziekte te hebben. Het is voor veel mensen heel fijn om niet alleen maar het gevoel te hebben patiënt te zijn, maar ook zélf iets voor je gezondheid te kunnen doen."
Connie Hoek is als diëtist betrokken bij Keer Diabetes Om, leefstijlprogramma van Stichting Voeding Leeft.