VERENIGD KONINKRIJK - De Britse regering zet 23 Russische diplomaten uit naar aanleiding van het vergiftigen van de voormalig Russische dubbelspion Sergei Skripal en zijn dochter Yulia in het Engelse Salisbury. De Britse premier Theresa May kondigde dat woensdag aan, samen met een reeks andere maatregelen.
De Veiligheidsraad van de Verenigde Naties komt woensdag bijeen in een spoedzitting vanwege de kwestie. Het Verenigd Koninkrijk vroeg om een dergelijke bijeenkomst omdat het de Veiligheidsraad wil inlichten over de vorderingen van het onderzoek.
Bij de moordaanslag op zondag 4 maart, is de in de Sovjet-Unie ontwikkelde chemische stof novichok gebruikt. De Britse politieagent die Skripal en zijn 33-jarige dochter bewusteloos aantrof op een parkbankje werd ook vergiftigd.
De Britse premier Theresa May is ervan overtuigd dat Rusland achter de moordaanslag zit. De Britse regering zet daarom 23 Russische diplomaten uit. May geeft de diplomaten een week de tijd om te vertrekken. Het gaat om de grootste groep diplomaten die het land wordt uitgezet in dertig jaar. Rusland heeft inmiddels een lijst ontvangen met de betreffende 23 diplomaten.
Daarnaast zal Londen Russische staatsactiva bevriezen waar nodig. Rusland ontkent enige betrokkenheid bij de vergiftiging. Het departement verweet de Britten in een verklaring de confrontatie te hebben gekozen, in plaats van samen te werken met Rusland. Moskou zal op korte termijn reageren, beloofde het ministerie.
Tragisch
"We hebben geen onenigheid met de mensen van Rusland maar het is tragisch dat president Vladimir Poetin ervoor heeft gekozen om op deze manier te handelen", zei May in een toelichting op de zware sancties. De premier verklaarde "een bedreiging van Brits leven op Britse bodem" niet te tolereren.
De Britse premier kondigde aan dat er geen ministers of leden van het Britse koninklijk huis naar het WK-voetbal in Rusland zullen afreizen. Verder trok ze een uitnodiging aan de Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergei Lavrov voor een ontmoeting in.
Het Britse ministerie van Buitenlandse Zaken heeft het reisadvies voor Rusland aangepast. "Ben je bewust van anti-Britse sentimenten en praat niet over polititek", adviseert het ministerie de Britse burgers. "Pas op voor intimidatie en blijf waakzaam. Meng je niet in demonstraties als je in Rusland bent en reageer niet in het openbaar op politieke ontwikkelingen."
De Russische ambassade in Londen noemt de uitzetting van de diplomaten "vijandig, volstrekt onacceptabel, niet gerechtvaardigd en kortzichtig". De verslechtering van de relatie tussen beide landen is volgens de ambassade dan ook volledig te wijten aan het Verenigd Koninkrijk.
NAVO
Het Verenigd Koninkrijk zal de Veiligheidsraad, die deze maand wordt voorgezeten door Nederland, informeren over het onderzoek naar de zaak en het gebruikte chemische wapen novichok.
Woensdagochtend praatte de Britse regering de NAVO al bij over het onderzoek. De NAVO-landen zeggen zich "ernstig zorgen te maken over de eerste chemische aanval met een zenuwgas op NAVO-grondgebied sinds de oprichting van de alliantie". De NAVO vraagt Rusland om volledige openheid over het novichok-programma en dat het alle medewerking verleent aan Brits onderzoek. De NAVO komt donderdag bijeen om te praten over de kwestie.
May had geëist dat Rusland vóór woensdag zou uitleggen hoe de chemische substantie in Engeland terecht was gekomen. Het Kremlin liet de deadline verstrijken en gaf geen uitleg. Rusland is wel bereid bij het onderzoek te helpen, maar de Britten zouden dat dwarsbomen. Moskou had gevraagd om inzage in de dossiers van de zaak maar Londen weigerde volgens de Russen medewerking.
De Russische ambassade waarschuwde de Britse regering al dat strafmaatregelen tegen Rusland tot een tegenreactie zullen leiden. Het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken omschreef Mays ultimatum en dreigementen eerder als een "circusshow".
Rusland heeft geen enkel belang bij een aanslag op Skripal. De mensen die stemming maken tegen Rusland, hebben dat wel, vindt Lavrov.
Lavrov stelt, in reactie op het laten verstrijken van de deadline van May, dat de Britten politiek theater maken en een lastercampagne tegen Rusland voeren. Londen heeft niet eens om informatie gevraagd over de giftige stof novichok. Er is dan ook geen vooruitgang in gesprekken over de moordaanslag. Lavrov blijft herhalen dat de Russische regering er niets mee te maken heeft.
De Russische minister liet dinsdag al weten dat Moskou monsters van het zenuwgif wil ontvangen en alleen dan wil meewerken aan het onderzoek. Volgens Lavrov moet Rusland onder de voorwaarden van het Verdrag Chemische Wapens, dat alle chemische wapens verbiedt en waar zowel Rusland als het Verenigd Koninkrijk ondertekenaars van zijn, tien dagen krijgen om zelf onderzoek te verrichten.
De zenuwgassen die vallen onder de gezamenlijke noemer novichok werden ontwikkeld door het Rode Leger. Enkele varianten van het gif zijn veel sterker dan het beruchte zenuwgas VX. Volgens de Britse inlichtingendiensten en deskundigen is het zeer onwaarschijnlijk dat iemand buiten het Russische militaire apparaat de stof in handen zou kunnen krijgen.
Een chemicus die in de Sovjettijd heeft meegewerkt aan de ontwikkeling van het in Engeland gebruikte middel zei dinsdag ook dat de betrokkenheid van Moskou overduidelijk is. Volgens de 83-jarige Vil Mirzayanov, die al twintig jaar in ballingschap in de VS woont, bewaakt Rusland zijn voorraad novichok streng. En het spul is te gecompliceerd om door een ander dan een door de staat gestuurde agressor als wapen te kunnen worden gebruikt, stelt hij.
De Russische autoriteiten arresteerden Sergei Skripal in 2004. De medewerker van de militaire inlichtingendienst kreeg na een geheim proces dertien jaar cel. De vermeende dubbelspion belandde in 2010 in het Verenigd Koninkrijk na een uitwisseling van spionnen tussen Rusland en de VS.