Ons Staatsbestel - Aflevering 10

Vandaag wil ik U een onderwerp voorhouden, dat niet direkt binnen Uw belangstellingsfeer ligt, maar toch wel aktueel is. In Nederland heeft de verkiezing voor de leden van de Tweede Kamer van de Staten-Generaal plaatsgevonden. Niet minder dan éénentachtig (81)politieke parijen hebben zich aangemeld om deel te nemen. Na screening door het Centraal Hoofdstembureau/de Kiesraad genoemd in Nederland, zijn er achtentwintig (28) partijen overgebleven. De uitslag van deze verkiezingen heeft opgeleverd een dramatisch verlies voor een van de traditionele, gevestigde partijen en deel van de zittende coalitie, de partij van de Arbeid (PvdA) en wel van 38 naar 9 zetels. De grootste coalitie-partner verloor weliswaar ...zetels, maar bleef de grootste partij met ..zetels. De coalitie was goed voor 38 + ...zetels, een ruime, comfortabele meerderheid dus. Grote winnaars bleken te zijn de oppositie-partijen CDA 19 zetels, D’66 19 zetels, PVV 20 zetels rechts van het midden gecentreerd en Groen Links 14 zetels en SP 14 zetels aan de linkerkant van het spectrum. Aan deze partijen wordt de gelegenheid gegeven om mee te bepalen hoe op basis van de stem van het volk de regering zal worden geformeerd, de formatie procedure. Belangrijke uitgangspunten hierbij zijn 1. het stelsel van het kabinetstelsel en 2. de grondwettelijk vastgelegde bevoegdheid van de Koning om de ministers te benoemen en te ontslaan. Hier is een nieuw beginsel recentelijk bij gekomen en dat bepaalt, dat de Tweede Kamer de formatie inricht en bepaalt. Wat is nu het kabinetstelsel? Het kabinetstelsel houdt in, dat de regering alvorens haar taak aan te vatten moet kunnen aantonen, dat zij kan rekenen op de steun van de meerderheid in de Tweede Kamer. Dit kan blijken uit aanname van een motie van vertrouwen. Verder moet de regering ervoor zorgen, dat zij de meerderheid en het vertrouwen van die meerderheid behoudt gedurende het verloop van haar termijn. Verliest zij haar mandaat tussentijds dan moet zij aftreden. Deze voorwaarde geldt ook voor de individuele minister(s). Sub 2. Deze bevoegdheid is door de constitutionele ontwikkelingen van inhoud veranderd. In de Nederlandse grondwet staat:”De Koning is onschendbaar, de ministers zijn (politiek) verantwoordelijk (aan de Tweede Kamer)”. Verliest de minister om de een of andere reden het vertrouwen, dan is het politieke leven van de minister(s) afgelopen. De Koning heeft dan geen enkele andere keus dan de betrokken minister(s) of de hele Raad van ministers te onslaan. Hieruit blijkt, dat de “sterke arm” van de Tweede Kamer erg ver reikt. Sub 3. Had de Koning vroeger invloed op het proces van de kabinetsformatie, vanwege zijn benoemingsrecht, zijn rechten zijn nu teruggebracht tot het benoemen van de ministers op voordracht van de door de Tweede Kamer benoemde formateur. In het leven van een regering in Nederland zijn twee getallen van magische waarde. De eerste is het getal, dat het quorum bepaalt. Dit getal wordt vastgesteld door het grondwettelijk aantal leden te delen door de faktor twee (2) en daarbij het cijfer één op te tellen. Deze operatie levert op 150:2= 75+1= 76. De aktiviteiten van de kabinetsformatie zullen dus worden bepaald door deze uitkomst. Het tweede magische getal zal worden bepaald door de tweederde meerderheid bij hen nemen van belangrijke beslissingen, waarvoor deze meerderheid uitdrukkelijk is voorgeschreven. Dit levert op 150:3= 50 *2= 100. De partijen die denken een regering te kunnen vormen zullen er dus eerst voor moeten zorgen, dat zij een stabiele meerderheid in de Tweede Kamer hebben van tenminste 76 leden en dat zij voor belangrijke beslissingen ook nog de steun krijgen van tenminste 25 leden. Ten slotte is er nog een faktor op de achtergrond, die in tijden van crisis van grote invloed kan zijn. In de laatste tijd is deze faktor weleens voelbaar en merkbaar geweest. Dit is het stemgedrag van de leden van de Eerste Kamer. Zij moeten volgens de regels van de Grondwet alle door de Tweede Kamer goedgekeurde wetten ook goedkeuren zonder het recht om wijzigingen in de tekst te mogen aanbrengen. Keuren zij zo’n wet af dan is de wet niet volgens de regels van de Grondwet geaccordeerd en mag dan niet door de Koning worden bekrachtigd. De stand van zaken op dit moment. De voorzitter van de Tweede Kamer heeft een tussenstap gezet en heeft een verkenner in de kabinetsformatie benoemd. Dat is bekend geworden na een bijeenkomst van alle gekozen lijsttrekkers met Tweede Kamervoorzitter. De taak van de verkenner is :” spreken met alle partijleiders van de nieuw gekozen Tweede Kamer en onderzoeken welke opdracht aan een informateur gegeven kan worden. Op 23 maart debatteert de nieuwe Tweede Kamer over haar verkenning. Na het debat zal de aangewezen informateur(s)zijn/hun werkzaamheden starten. Zij zullen uitsluitend onderhandelen over de vraag of het mogelijk zal zijn om een coalitie te vormen, die kan rekenen op een meerderheid in de Tweede Kamer, d.w.z. een meerderheid die groter is dan 76 leden en over een mogelijk regeerakkoord. De formateur, die na de informateur wordt aangesteld zal zich verdiepen in kwesties als een regeerprogramma voor de komende vier jaar, de verdeling van de ministeries en de bemensing van de ministersposten. De geschatte tijd voor al deze werkzaamheden is op drie maanden gesteld.

voorlopige uitslag verkiezingen Tweede Kamer 2017

Paramaribo, Maart 2017, Mr. SFrPolanen